Refluks, inaczej choroba refluksowa przełyku (GERD – Gastro-Esophageal Reflux Disease) jest jedną z najczęściej występujących chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Szacuje się, że występuje u 16-38% populacji. Jakie są przyczyny i objawy refluksu, jak wygląda leczenie?

[aktualizacja: 01’2021]

Przybliżmy mechanizm prawidłowej pracy górnej części układu pokarmowego. Po połknięciu jedzenie trafia z jamy ustnej poprzez gardło i przełyk, do żołądka. Przełyk to podłużny tunel, znajdujący się na tylnej ścianie klatki piersiowej, mierzący około 23-25 cm. Ma on trzy zwężenia, nas najbardziej interesuje teraz zwieracz dolny i jego prawidłowe napięcie. Jeśli bowiem jego skurcz jest zbyt słaby, kwaśna treść pokarmowa cofa się – w ten sposób powstaje refluks żołądkowo-przełykowy.

W normalnych warunkach zwieracz dolny jest w stanie ciągłego napięcia i ulega rozluźnieniu tylko w trakcie przechodzenia pokarmu. Napięcie mięśnia jest spowodowane impulsami pochodzącymi z nerwu błędnego.

Co stanowi barierę antyrefluksową?

Bariera antyrefluksowa składa się z kilku elementów. Ujmując w punktach, są to:
  1. aktywne napięcie zwieracza dolnego przełyku,
  2. ostry kąt przełykowo-żołądkowy Hisa,
  3. czynność odnóg mięśnia przepony,
  4. fałdy błony śluzowej żołądka w okolicy ujścia przełyku do żołądka.
Jak widać natura przygotowała szereg zabezpieczeń przed cofaniem się treści pokarmowych – ze względu na bezpieczeństwo śluzówki przełyku, która nie jest odporna na kwas i enzymy trawienne znajdujące się w żołądku. Jednak ten kwas jest bardzo ważny dla procesu trawienia i jego brak w żołądku powoduje inne, poważne kłopoty zdrowotne!

Fizjologicznie każdemu z nas może się przydarzyć sporadycznie refluks, na przykład jako odbicie po obfitym posiłku.

WAŻNE! Refluks występujący trwale może powodować poważne zniszczenia śluzówki przełyku, zapalenie języka, dziąseł, gardła, drażnienie strun głosowych, nawracające zapalenie oskrzeli, płuc, niesercowe bóle zamostkowe.

Jak widać objawy nietypowe, „pozaprzełykowe” mogą imitować wiele innych schorzeń i sprawiać trudności diagnostyczne.

Dlatego ważny jest dokładny wywiad lekarski, poza tym lekarze przeprowadzają test terapeutyczny z inhibitorem pompy protonowej (lek ten hamuje wydzielanie kwasu solnego i jeśli objawy ustępują, daje odpowiedź o ich pochodzeniu). Dokładną diagnostykę stanowi badanie endoskopowe.

Refluks i objawy, których nie wolno zlekceważyć!

Objawy alarmujące, które wymagają sprawnej diagnozy endoskopowej i wdrożenia szybkiego leczenia to:
  • zaburzenia połykania (dysfagia),
  • bolesne połykanie (odynofagia),
  • zmniejszenie masy ciała,
  • krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego,
  • niedokrwistość.

Przyczyny refluksu

Przyjrzyjmy się teraz przyczynom powstawania refluksu, na które możemy mieć wpływ.

Na napięcie zwieracza dolnego przełyku ma wpływ nerw błędny. Jego aktywność maleje w stresie, kiedy to przewagę ma układ współczulny. Dlatego tak ważna jest relaksacja i eliminowanie czynników stresowych!

Jak można naturalnie stymulować nerw błędny? Podajmy kilka przykładów:

  • wstrzymywanie oddechu,
  • położenie na twarzy mokrego i zimnego kompresu, bądź opłukanie twarzy zimną wodą,
  • powolne głębokie oddychanie przeponą,
  • napięcie mięśni brzucha (jak obrona przed ciosem),
  • moczenie języka w jamie ustnej pełnej śliny,
  • stymulacja wydzielania śliny (np. dzieje się to przy płukaniu jamy ustnej olejem),
  • rozciąganie szyi,
  • joga,
  • płukanie gardła wodą (gulganie),
  • śpiewanie,
  • i inne…

Na napięcie zwieracza mają wpływ niektóre substancje, na przykład niektóre leki, spożywane posiłki, zioła.

Leki, które powodują zmniejszenie napięcia to:

  1. alfa-adrenolityki,
  2. beta-mimetyki,
  3. cholinolityki,
  4. teofilina (obecna też w kakao, czekoladzie, herbacie Camellia Sinensis czyli czarnej; a także w zielonej i czerwonej),
  5. opioidy,
  6. barbiturany.

Osobom z refluksem nie poleca się picia mięty pieprzowej, bo również powoduje spadek ciśnienia w zwieraczu.

Na rozluźnienie zwieracza wpływ mają również estrogeny. Dlatego fizjologicznie zgaga i refluks zdarzają się kobietom w ciąży. Podwyższony poziom estrogenów obserwuje się również w wyniku nieprawidłowego ich usuwania wraz z żółcią (zastoje żółci, słaba perystaltyka przewodu pokarmowego i ponowne wchłanianie estrogenów do krwiobiegu, antykoncepcja hormonalna).

Na nieprawidłową perystaltykę w przewodzie pokarmowym w ogóle, wpływ ma nasza codzienność, czyli styl życia.

Jak możemy sobie pomóc, gdy męczy nas refluks?

Po pierwsze nasze organy wewnętrzne bardzo cierpią uciśnięte, gdy spędzamy większość czasu w pozycji siedzącej czy to w biurze, czy w samochodzie, czy przed telewizorem, albo przed komputerem. Tak samo niekorzystne jest noszenie uciskającej odzieży.
 
Aby zrekompensować ten wpływ, warto pomyśleć o codziennej porcji delikatnych ćwiczeń wzmacniających mięśnie brzucha, rozciągających, relaksujących. Lepszą pracą podziękuje nam za to również układ limfatyczny odpowiedzialny za oczyszczanie organizmu. Zredukujemy też stres. Oprócz tego, że nasza dieta powinna zawierać zdrowe produkty.
 

Ważne jest też, aby jeść pokarmy powoli, dobrze i długo żuć – poprawimy trawienie, będziemy w ten sposób stymulować wydzielanie soków trawiennych, szybciej uzyskamy poczucie sytości i nie „przeładujemy” żołądka ponad miarę.

Dbajmy także o prawidłowy mikrobiom w naszych jelitach. Dysbioza jelitowa i przewaga patogennych bakterii mogą powodować wzdęcia, co przekłada się na zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej, które może być przyczyną refluksu!
 

Refluks – podsumowanie

Przestrzegamy przed samodzielnym używaniem leków zobojętniających kwas żołądkowy lub zmniejszających jego wydzielanie, a dostępnych powszechnie bez recepty i szeroko reklamowanych.

Zmniejszą nam objawy refluksu, ale nie usuną jego przyczyny. Poza tym bardzo źle wpłyną na procesy trawienne. Mają poważne skutki uboczne, niektóre nawet już w krótkotrwałym stosowaniu (wzrost bakterii patogennych, na przykład Costridium difficile, wzrost zapadalności na zapalenie płuc), jak i w stosowaniu długotrwałym (zmniejszenie wchłaniania żelaza i wapnia). Zdecydowanie lepiej będzie poprawić nasz styl życia dla utrzymania zdrowia.

Przeczytaj także: Jak stres wpływa na powstawanie chorób?

PODOBNE ARTYKUŁYWIĘCEJ OD AUTORA

4 KOMENTARZE

  1. IPP dobry przy zbyt niskim poziomie pH. A gdy za wysoki to też IPP ? A co wtedy z trawieniem? Przecież oba stany powodują refluks w tym drugi częściej.
    Oj ci redaktorzy.

  2. O lekach zwiotczających mięśnie to już zapomnieli napisać….tyłu ludzi bierze różne środki a to na palpitacje serca na depresję…relaksujące itd itd…wedlug mnie w tym jest duża przyczyną rozluźnienia zwieracza

    • Leki oczywiście mogą być przyczyną w konkretnych przypadkach zależnych od mechanizmu działania medykamentu. Ale nie „zapomnieli napisać” jak Pani pisze – określony akapit w tekście o tym mówi. Dlatego warto być świadomym uczestnikiem procesu leczenia i zawsze dokładnie dowiedzieć się wszystkiego o proponowanej przez lekarza terapii swoich schorzeń.

Zapytaj lub skomentuj:

Napisz komentarz
Podaj swoje imię