Kora Lapacho zwana też „herbatą Inków” znana jest dobrze miłośnikom fitomedycyny. Długoletnia praktyka w stosowaniu Lapacho potwierdza działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne rośliny. Pau d’arco hamuje rozrost grzybów, infekcje wirusowe. Do tego poprawia obraz krwi, działa immunostymulująco, obniża poziom glukozy we krwi. Korze przypisuje się także działanie przeciwnowotworowe. Zewnętrznie działa ściągająco i poprawia gojenie się ran. Co na ten temat mówią badania naukowe?
Kora Lapacho w fitomedycynie
Kora Lapacho zwana też „herbatą Inków” to wewnętrzna warstwa kory drzewa Tabebuia (Tabebuia impetiginosa, syn. Tabebuia avellanedae z rodziny Bignoniaceae). Jest powszechnie stosowana w Ameryce Środkowej oraz Ameryce Południowej już od czasów Inków i Azteków. Także współcześnie ludzie zamieszkujący te tereny stosują ją z powodzeniem zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Inne nazwy potoczne tej rośliny to m.in. Ipe roxo, Pau d’arco, Arbre sacré des Incas, Taheebo.
Tabebuia to drzewo liściaste osiągające wysokość do 30 metrów, które zrzuca liście w porze suchej. Na wiosnę pojawiają się piękne fioletowe, ciemnoróżowe lub różowe kwiaty z pięcioma płatkami, ujęte w kielich w kształcie trąbki. Jego owocem jest długi strąk z cienkimi nasionami.
Kiedy stosować korę Lapacho?
Wywar sporządzony z wewnętrznej kory drzewa Tabebuia używany jest w fitomedycynie tradycyjnej w leczeniu wielu chorób, takich jak:
- infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze,
- gorączka,
- ból,
- zapalenie stawów,
- kiła,
- malaria,
- trypanosomatoza (choroba pasożytnicza),
- choroby żołądka i jelit,
- zapalenia pęcherza.
W dzisiejszych czasach plemię Callawaya wytwarza skoncentrowaną herbatę z wewnętrznej kory drzewa. Wykorzystuje ją do leczenia chorób zapalnych skóry, a także jako środek ściągający i moczopędny.
Uzdrowiciele z Karaibów wykorzystują korę i liście do leczenia bólu zębów, bólu pleców i chorób przenoszonych drogą płciową. Odnotowano również, że populacje latynoskie i haitańskie stosowały tę roślinę do leczenia chorób zakaźnych. Brazylijczycy tradycyjnie używali tej rośliny do celów przeciwzapalnych, przeciwbólowych i jako antidotum przeciwko jadowi węża. Tradycyjni uzdrowiciele w Brazylii przepisywali ją w celu zapobiegania lub leczenia raka i guzów.
Kora Lapacho w medycynie zachodniej
Pierwsze wzmianki o korze lapacho w literaturze medycznej odnotowano w roku 1873. Właściwości rośliny rozpowszechnił w świecie około 1960 r. Walter Radames Accorsi – profesor botaniki uniwersytetu w San Paulo. Prasa brazylijska rozpisywała się o wspaniałych leczniczych działaniach rośliny, podając historie uleczonych z raka pacjentów.
Kolejnym propagatorem pau d’arco był Teodoro Meyer – profesor botaniki i fitogeografii, który sporządził swój wyciąg z rośliny (Lapachol). Narodowy Instytut Raka w USA (NCI) zainteresował się tymi badaniami, prof. Meyer przekazywał naukowcom z USA korę do dalszych badań.
Badania naukowe co prawda nie potwierdziły „cudowności” surowca, ale wykazały jego działanie terapeutyczne. Skupiono się na dwóch wyizolowanych, głównych składnikach kory lapacho, czyli lapacholu i beta-lapachonie. Uważa się, że to właśnie beta-lapachon jest odpowiedzialny za działanie przeciwnowotworowe rośliny. To jego działanie proapoptotyczne obserwowano w badaniach in vitro.
Składniki kory lapacho
Głównymi składnikami T. impetiginosa są: furanonafitochinony, naftochinony (szczególnie lapachol i β-lapachon), antrachinony (np. kwas antrachinono-2-karboksylowy), chinony, kwas benzoesowy, flawonoidy, dialdehydy cyklopentenowe, kumaryny, irydoidy i glikozydy fenolowe.
Kora zawiera też:
- kwasy tłuszczowe (oleinowy, palmitynowy, linolowy),
- cukry (glukoza, fruktoza i sacharoza),
- kwasy organiczne (głównie szczawiowy),
- sole mineralne (żelazo, stront, srebro, złoto, bor, kobalt, miedź, molibden, mangan, krzem, chrom, fosfor, nikiel, bar, wapń, magnez),
- α-tokoferol i γ-tokoferol,
- lotne związki wykazujące działanie przeciwutleniające.
Bardziej wartościowa medycznie jest wewnętrzna część kory, ponieważ zawiera więcej substancji aktywnych. Warto zwracać uwagę także na jakość surowca, bo bywa on fałszowany innymi gatunkami.
Wydaje się, że badania nad izolowanymi związkami z lapacho (np. lapacholem) nie przyniosły tak spektakularnych wyników ze względu na synergię składników w całej roślinie. Proste preparaty galenowe z całej kory wypadają lepiej. Jednocześnie powinny być one standaryzowane na ilość składników czynnych, żeby potwierdzić jakość surowca.
Kora Lapacho. Co mówią badania naukowe?
Większość badań nad pau d’arco przeprowadzano in vitro i na zwierzętach. Jest więc mało dowodów klinicznych.
Potencjał beta-lapachonu w chorobach nowotworowych
Potencjał przeciwnowotworowy kory lapacho skłonił naukowców do rozpoczęcia badań. Trzeba jednak pamiętać, że wszystkie badania znajdują się dopiero na poziomie komórkowym oraz badań na zwierzętach. Nadal nie ma badań klinicznych na ludziach.
Na obecną chwilę wiadomo, że beta-lapachon może zablokować ścieżki naprawy DNA, które pozwalają przeżyć komórkom nowotworowym. Dzięki temu zwiększa się ich wrażliwość na wewnętrzne przeciwutleniacze, co może prowadzić do apoptozy (śmierci) komórki. Beta-lapachon jest też blokerem białka MALT1 charakterystycznego dla chłoniaków, co pomaga hamować rozprzestrzenianie się nowotworu. Wzmacnia także aktywność innych genów i czynników zwalczających raka.
Badania in vitro pokazywały pozytywne działania wyizolowanego beta-lapachonu na ludzkie komórki raka piersi (ekstrakt wodny blokował receptory estrogenowe w komórkach), prostaty czy białaczki.
Beta-lapachon hamuje białko Hsp90, dzięki czemu może zapobiegać rozprzestrzenianiu się komórek nowotworowych i tworzeniu nowych naczyń krwionośnych, co wykazano też w badaniach na myszach z nowotworem płuc. Na myszach stwierdzono też jego wspomagające działanie – stosowany razem z radioterapią potęgował efekty leczenia.
Napotykamy jednak na trudności w terapii organizmu beta-lapachonem, gdyż jest słabo wchłanialny z przewodu pokarmowego i ma krótki okres półtrwania. Okazuje się też, że niektóre komórki nowotworowe (rak okrężnicy) mają zdolność rozkładania beta-lapachonu, czyniąc go nieaktywnym.
Wpływ wyciągu z kory lapacho na układ pokarmowy
Naukowcy poddali badaniu in vitro wyciąg z kory lapacho. Chcieli zobaczyć wpływ jego wyizolowanych pojedynczych składników na bakterię Helicobacter pylori, w porównaniu do tradycyjnie stosowanych antybiotyków. Najsłabiej wypadł metronidazol, mocniej pojedyncze składniki rośliny, ale wykazywały działanie słabsze niż amoksycyklina czy tetracyklina. Jednocześnie trzeba brać pod uwagę synergię składników w roślinie! Patrząc w ten sposób zaleca się dalsze badania w tym kierunku.
Wykazano również jego wpływ hamujący wzrost i rozprzestrzenianie się kilku innych patogenów jelitowych.
Ciekawie wypadło badanie na szczurach, dotyczące gojącego wpływu etanolowego ekstraktu z rośliny na wrzody żołądka i dwunastnicy. Ocena histopatologiczna po 7 dniach leczenia wykazała zmniejszenie rozmiaru wrzodu, wzrost warstwy śluzu i proliferację komórek. Wyciąg z rośliny zmniejszył też całkowitą kwasowość żołądka, co pomagało w gojeniu.
Badano też in vitro wpływ lapacholu na bakterie przewodu pokarmowego. Wykazano niewielki wpływ hamujący na Clostridium perfringens i Escherichia coli w dawce 100 µg/krążek. Nie obserwowano natomiast żadnego niekorzystnego wpływu na wzrost Bifidobacterium adolescentis, Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium infantis, Lactobacillus acidophilus i Lactobacillus casei, nawet w dawce 1000 μg/krążek. Z tego wynika, że lapachol nie uszkadza szczepów będących pozytywnymi składnikami naszej zdrowej mikrobioty (Bifidobacterium i Lactobacillus).
Kora Lapacho a drobnoustroje
W badaniach na szalkach laboratoryjnych wykazano też, że dodatek beta-lapachonu do antybiotyków poprawiał efektywność działania bakteriobójczego na różne trudne w leczeniu szczepy oporne. Beta-lapachon wpływał na ściany grzybów takich jak Coccidioides posadasii (Kokcydioidomikoza –gorączka kalifornijska) oraz Histoplasma capsulatum (histoplazmoza najczęściej dotycząca płuc, ale i innych narządów), powodując ich degradację.
Naukowcy odkryli, że ekstrakt etanolowy z rośliny chroni okrężnicę przed zapaleniem poprzez zmniejszenie obrzęku błony śluzowej, krypt nabłonkowych i nacieków komórek zapalnych w mysim modelu zapalenia jelita grubego.
Tradycyjne zastosowanie lapacho jako leku przeciw infekcjom bakteryjnym i drożdżakowym nie doczekało się badań na zwierzętach i na ludziach. Badano tylko jego wpływ w warunkach laboratoryjnych.
Kora Lapacho na ból i stan zapalny
W badaniach na myszach oceniano wpływ przeciwobrzękowy i przeciwbólowy (na sztucznie wywołany obrzęk łapy) wyciągów z rośliny. Uzyskano dosyć dobre wyniki. Jednocześnie stwierdzono bardzo niski profil toksyczności, nawet przy bardzo wysokim stężeniu ekstraktu.
Tradycyjne leczenie przeciwzapalne i przeciwbólowe w takich stanach jak choroba zwyrodnieniowa stawów i reumatoidalne zapalenie stawów próbowano potwierdzić naukowo na modelu zwierzęcym. Stwierdzono zmniejszenie bólu i stanu zapalnego u myszy, obniżenie poziomu takich markerów jak NF-kB, prostaglandyny PGE2.
U szczurów z chorobą zwyrodnieniową stawów zauważono mocne zahamowanie degradacji chrząstki już przy małych dawkach ekstraktu. Efekt chondroprotekcyjny był lepszy niż przy użyciu metylosulfonylometanu (MSM).
W badaniach na komórkach szukano mechanizmów działania składników rośliny i zauważono, że wpływają one regulacyjnie na różne mediatory zapalenia (tlenek azotu, prostaglandyny, leukotrien B4) hamująco na prozapalne cytokiny oraz reaktywne formy tlenu. Jej działanie wpływa również na proces różnicowania limfocytów.
Wpływ kory lapacho na metabolizm
W badaniach na myszach zauważono pozytywny wpływ ekstraktu z kory lapacho na redukcję wagi i tkanki tłuszczowej, redukcję trójglicerydów, cholesterolu, insuliny i leptyny.
Kora Lapacho na pomoc w chorobach autoimmunologicznych
Ostatnie badania wykazały, że T. impetiginosa ma wpływ na różne choroby autoimmunologiczne, takie jak łuszczyca, choroba zwyrodnieniowa stawów, alergie i nieswoiste zapalenia jelit.
Ekstrakt z pau’darco łagodził też objawy egzemy u myszy zmniejszając ilość histaminy, IgE i IL4 oraz IFN-gamma.
Przeczytaj także: Choroby autoimmunologiczne. Co musisz o nich wiedzieć?
Wpływ beta-lapachonu na układ nerwowy
Wyniki badań wykazały, że beta-lapachon zmniejsza stan zapalny i chroni komórki mózgowe. Poprawił stan myszy z chorobą Huntingtona, chronił mitochondria komórek mózgowych, zwiększał aktywność enzymów antyoksydacyjnych.
Kora Lapacho – jak ją stosować?
Z racji tego, że roślina i jej związki czynne były testowane wyłącznie na zwierzętach i w badaniach komórkowych, nie ma badań klinicznych wskazujących określoną dawkę lub jakąkolwiek formę suplementacji. W badaniach tak naprawdę dawki były ustalane na podstawie prób i błędów.
Roztwór wodny z kory lapacho przygotowujemy jako odwar. 1-2 łyżki rozdrobnionej kory zalewamy szklanką wody i doprowadzamy do wrzenia przez czas od 3 do 5 minut. Potem odstawiamy na pół godziny i przecedzamy. Takich szklanek możemy wypić nawet do 2-3 razy dziennie. Odwar nadaje się on też do użytku zewnętrznego jako okłady lub do przemywania.
Można także wykonać nalewkę w stosunku wagowym 1 (ilość gramów kory):5 (ilość gramów alkoholu 50-60%). Zalany surowiec zostawiamy na 14 dni, co dwa dni wstrząsając naczyniem. Po przefiltrowaniu można zażywać 2-3 razy dziennie, po 1 łyżeczce.
W takiej samej proporcji można zrobić wyciąg na winie. Macerujemy go około miesiąca i po przefiltrowaniu możemy pić 25 ml dziennie.
Zmielona kora często jest do kupienia w formie kapsułek. Spożywać można dawkę od 1 g do 2,5 g dziennie.
W ostatnich latach, wraz z dokładnymi badaniami, niektóre z głównych aktywnych składników kory lapacho zostały użyte w badaniach klinicznych:
- β-lapachon wszedł do drugiej fazy badań klinicznych w leczeniu raka płaskonabłonkowego,
- 2-acetylonafto (2,3-β) furano-4,9-dion, również określany jako inhibitor STAT3 BBI608 (Napabucacin), został opracowany przez Boston Biomedical Inc.
Kiedy możemy sięgnąć po Pau d’arco?
Preparaty z Pau d’arco mogą pozytywnie oddziaływać w:
- zakażeniach bakteryjnych, wirusowych czy grzybiczych;
- chorobach przeziębieniowych, grypie, zapaleniu oskrzeli;
- wspomagająco przy opryszczce;
- obniżonej odporności i anemii;
- wspomagająco w otyłości i cukrzycy;
- wspomagająco przy chorobach wątroby;
- stanach zapalnych jelit, zespole jelita drażliwego, zapaleniach żołądka i zakażeniach Helicobacter pylori;
- stanach zapalnych stawów, chorobie reumatoidalnej;
- alergiach, w tym skórnych, w łuszczycy;
- zewnętrznie: przy trądziku zwykłym i różowatym, teleangiektezjach, infekcjach skóry, łupieżu, łojotoku. Wspomagająco na gojenie się ran, do nasiadówek czy irygacji przy infekcjach intymnych oraz przy hemoroidach;
- jako okłady na oczy w infekcjach, zapaleniu spojówek, zespole suchego oka czy zmianach alergicznych.
Kora Lapacho – ostrzeżenia i możliwe interakcje
Kora Lapacho wydaje się być surowcem bezpiecznym dla zdrowia. Jednak jedną z jej najważniejszych interakcji jest zakłócenie cyklu biologicznego witaminy K w organizmie. Nie mogą więc przyjmować jej osoby zażywające leki z grupy antagonistów witaminy K (warfaryna, acenocumarol).
Pau D’arco może wpływać na krzepnięcie krwi i poziom witaminy K w organizmie. Jeśli pacjent zażywa leki rozrzedzające krew lub ma zaburzenia krzepnięcia, warto aby przed suplementacją skonsultował się z lekarzem. Z powodu braku badań nie polecamy preparatów kobietom w ciąży i karmiącym oraz małym dzieciom.
Dowiedz się więcej! Zajrzyj do naszego działu: FITOTERAPIA, ZIOŁOLECZNICTWO
Bibliografia:
- Park Byeoung-Soo, Hyun-Kyung Lee, Sung-Eun Lee, Xiang-Lan Piao, Gary R Takeoka, Rosalind Y Wong, Young-Joon Ahn, Jeong-Han Kim „Działanie przeciwbakteryjne Tabebuia impetiginosa Martius ex DC (Taheebo) przeciwko Helicobacter pylori”
- J Ruben Gomez Castellanos, Jose M Prieto, Michael Heinrich „Red Lapacho (Tabebuia impetiginosa) – globalny towar etnofarmakologiczny?”
- Isabela Tiemy Pereira, Ligia Moura Burci, Luisa Mota da Silva, Cristiane Hatsuko baggio, Melina Heller, gustavoo Amadeu micke, Moacir Geraldo Pizzolatti, Maria Consuelo Andrade Marques, Maria Fernanda de Paula Werner „Przeciwwrzodowe działanie wyciągu z kory Tabebuia avellanedae: aktywacja proliferacji komórek błony śluzowej żołądka podczas procesu gojenia.
- Raimunda Samia Nogueira Brilhante, Erica Pacheco Caetano, Rita Amanda Chaves de Lima, Francisca Jakelyne de Farias Marques, Debora de Souza Collares, Maja Costelo-Branco, Charlline Vladia Silva de Melo, Glaucia Morgana de Melo Guedes, Jonathas Sales de Oliveira, Zoilo Pires de Camargo, Jose Luciano Bezerra Moreira, Andre Jalles Monteiro, Tereza de Jesus Pinheiro Gomes Bandeira, Rossana de Aquiar Cordeiro, Marcos Fabio Gadelha Rocha, Jose Julio Costa Sidrim „Terpinen-4-ol, tyrosol i beta-lapachon jako potencjalne leki przeciwgrzybicze przeciwko grzybom dimorficznym”
- Park Byeoung-Soo, Jun-Ran Kim, Sung-Eun lee, Kyoung Soon Kim, Gary R Takeoka, Young-Joon Ahn, Jeong-Han Kim „Selektywne działanie hamujące wzrost związków zidentyfikowanych w korze wewnętrznej Tabebuia impetiginosa na bakterie jelitowe człowieka”
- Gaurab Chakrabarti, Molly A Silvers, Mariya Ilcheva Yuliang Liu, Zachary R Moore, Xiuquan Luo, Jinming Gao, Glenda Anderson, Lili Liu, Venetia Sarode, David E Gerber, Sandeep Burma, Ralph J De Berardinis, Stanton L Gerson, David A Boothman „Tumor-selective use of DNA base excision repair inhibition in pancreatic cancer using the NQO1 bioactivatable drug, β-lapachone”
- Sang Min Lim, Yujeong Jeong, Suhyun Lee, Honggu Im, Hyun Seop Tae, Byung Gyu Kim, Park Hee Dong, Jonghoon Park, Sungwoo Hong „Identyfikacja analogów β-lapachonu jako nowych inhibitorów MALT1 do leczenia agresywnego podtypu rozlanego chłoniaka z dużych komórek B”
- Young-Joo Jeon, Woong Bang, Jae-Cheon Shin, Park Seon-Min, Jung-Jae Cho, Yung Hyun Choi, Kang Seok Seo, Nag-Jin Choi, Jung-Hyun Shim, Hung-Il Chae „Obniżenie poziomu Sp1 jest zaangażowane w wywołane przez β-lapachon zatrzymanie cyklu komórkowego i apoptozę w raku płaskonabłonkowym jamy ustnej”
- B Munkherjee, N Telang, GYC Wong „Hamowanie wzrostu ludzkich komórek raka piersi z obecnością receptorów estrogenowych przez Taheebo z wewnętrznej kory drzewa Tabebuia avellandae”
- Yougen Wu, Xue Wang, Siyu Chang, Weiqiang Lu, Mingyao Liu, Xiufeng Pang „β-Lapachon indukuje NAD (P) H: oksydoreduktazę chinonową-1 i białko szoku cieplnego zależne od stresu oksydacyjnego 90 oraz hamuje wzrost guza i angiogenezę”
- Huiying Liu, Qingran Li, Xuefang Cheng, Hong Wang, Guangji Wang, Haiping Hao „UDP-glukuronozylotransferaza 1A determinuje wewnątrzkomórkową akumulację i działanie przeciwnowotworowe β-lapachonu w ludzkich komórkach raka okrężnicy”
- Jianmei Zhang, Stephanie Triseptya Hunto, Yoonyong Yang, Jongsung Lee, Jae Youl, Cho „Tabebuia impetiginosa : kompleksowy przegląd tradycyjnych zastosowań, fitochemii i właściwości immunofarmakologicznych”
Sprawdź także >>> Zioła na zapalenie błony śluzowej żołądka